نمك يد دار

نمك يد دار

برای استخراج نمک دریایی، آب دریاچه های شوری مانند دریاچه ارومیه یا قم را در حوضچه های کوچکی می ریزند و پس از تبخیر آب، نمک ته نشین شده را برای تصفیه به کارخانه می برند. استخراج نمک از سنگ های نمک هم به این صورت است که پس از جدا کردن سنگ ها از زمین، معدن یا کوه آنها را به کارخانه می برند، درون آب حل می کنند و پس از جدا کردن سنگریزه ها و ترکیب های اضافی آن، آب شور را دوباره حرارت می دهند تا نمک خالص به دست بیاورند. البته کریستال گیری مجدد با این روش، کمی هزینه بردار است و به همین دلیل در برخی از کارخانه ها، سنگ نمک را فقط می کوبند، آسیاب و الک می کنند و ناخالصی هایش را می گیرند. نمک به دست?آمده را پس از کوبیدن، آسیاب و الک کردن، به شکل های ریز و درشت دانه بندی می کنند. این دانه بندی ها با الک های ریز و درشت انجام و سپس نمک ها برای بسته بندی آماده می شوند.» اینها بخشی از صحبت های دکتر محمدحسین عزیزی، متخصص صنایع غذایی و عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس درباره روند تولید و بسته بندی نمک بود. اما افزودن ید به نمک های طعام در کدام مرحله انجام می شود؟ دکتر عزیزی می گوید:

اگر قرار باشد به نمک، ید اضافه کنند، پیش از بسته بندی نهایی ید را روی نمک اسپری می کنند تا به خوبی با کریستال های آن ترکیب شود.

راست است که می گویند به علت گران شدن ید، دیگر نمک های طعام را یددار نمی کنند؟

متاسفانه بله، با توجه به اجرای طرح هدفمند کردن یارانه ها و بالا رفتن نرخ دلار، استفاده نکردن از ید در برخی محصولات غذایی مانند نمک چندان دور از انتظار نیست چون به هر حال ید، یک محصول وارداتی است و ما برای تهیه آن به خارج از کشور وابسته هستیم. وقتی نرخ دلار بالا برود، برای تولیدکننده نمک که محصولش قیمت تمام شده بالایی هم ندارد، استفاده از ید چندان مقرون?به صرفه نخواهد بود. البته برخی کارخانه ها هم میزان ید نمکشان را کاهش داده و آن را کاملا حذف نکرده اند.

آیا ممکن است بعضی کارخانه ها تخلف کنند و با وجود استفاده نکردن از ید، باز هم روی بسته بندی محصولشان عبارت «یددار» را بنویسند؟

بله، امکان چنین تخلفی هم وجود دارد. به نظر نمی رسد اداره نظارت بر مواد غذایی و استاندارد از تمام انواع نمک های موجود در بازار نمونه برداری کند تا ببیند که ید در حد قابل قبول در محصول وجود دارد یا نه. متاسفانه راه خاصی هم به جز روش های آزمایشگاهی برای تشخیص وجود ید در نمک طعام وجود ندارد.

اصلا دلیل استفاده از ید در نمک های ایرانی چیست؟

کم کاری غده تیرویید باعث تورم آن و باد کردن گلو (گواتر) می شود. ضمن اینکه علایم دیگری مانند خستگی و خواب آلودگی را هم برای فرد به وجود می آورد. یکی از راه های کاهش شیوع گواتر در بین اقوام مختلف، مصرف موادغذایی حاوی ید است. از آنجا که ید در ماهی و سایر غذاهای دریایی به وفور یافت می شود و سرانه مصرف آبزیان هم در بین ایرانیان پایین بوده و است، افزودن ید به نمکی که هر روز مورد استفاده خانواده های ایرانی قرار می گرفت، راهی برای کم کردن شیوع ابتلا به گواتر در ایران شد.